ΤΟ ΕΡΓΟ

Με στόχο την καταγραφή και τη βαθύτερη κατανόηση της περιφερειακής και της διεθνούς διάστασης των εμπορικών δικτύων στη Μεσόγειο επιλέχτηκε δείγμα έρευνας που συμπληρώνει τα υπάρχοντα χαρτογραφημένα δείγματα από την Κρηπίδα, «Κύρτου Πλέγματα: «Δίκτυα οικονομίας, εξουσίας και γνώσης στον ελληνικό χώρο από τους προϊστορικούς χρόνους έως τη σύγχρονη εποχή: αναλυτική τεκμηρίωση – ερμηνευτική χαρτογράφηση – συνθετικές προσεγγίσεις» (2013-2015). Ώστε τα δίκτυα των εμπορικών οίκων Γερούση, Εφέσιου (βοηθός έρευνας, Δημήτρης Κοντογεώργης (2015) και Θεμιστοκλή Μαρίνου (υπεύθυνη Ευρυδίκη Σιφναίου, βοηθός έρευνας Φιλίππα Χορόζη (2015) να συνδυαστούν με νέο τεκμηριωτικό υλικό από το εμπορικό δίκτυο του Αλέξανδρου Κοντόσταυλου (βοηθός έρευνας Στέφανος Βαμιεδάκης, υποψήφιος διδάκτωρ Πανεπιστήμιο Κρήτης (2019). Η υπάρχουσα βάση δεδομένων μεταφορτώθηκε συνολικά στην πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα Ηeurist και συμπληρώθηκε με μια μεγάλη αρχειακή ενότητα του διασκορπισμένου σε διαφορετικές συλλογές αρχείου Κοντόσταυλου.

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Η συγκρότηση βάσης δεδομένων του συνόλου της αλληλογραφίας διαφορετικών εμπορικών οίκων παρέχει ένα σημαντικό ερευνητικό εργαλείο για τη μελέτη του ελληνικού περιφερειακού και διεθνούς εμπορίου του 19ου αιώνα. Μέσω των κατάλληλων ερωτημάτων, ο χρήστης θα μπορεί να εντοπίζει και να ανασυγκροτεί μέσα στον χρόνο την ανάπτυξη/συρρίκνωση ελληνικών εμπορικών δικτύων. Παράλληλα το έργο Άνθρωποι και αγορές μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για τη μελέτη και την επεξεργασία και άλλων αρχειακών συνόλων/τεκμήριων εμπορικών οίκων, επιτρέποντας μία συστηματική και συγκριτική μελέτη του εμπορικού κόσμου της Μεσογείου.

ΣΤΟΧΟΣ

Στόχος του έργου ήταν να αναδειχθεί, μέσα από την έρευνα ελληνικών εμπορικών οίκων του 19ου αιώνα, το περιφερειακό και το διεθνές δίκτυο των ελληνικών εμπορικών επιχειρήσεων στην ανατολική Μεσόγειο.
Οι μελέτες περίπτωσης αποδελτιώθηκαν ως παραδείγματα δικτυώσεων και επικοινωνίας στον χώρο της Μεσογείου όπου η εμπορική δραστηριότητα αναπτυσσόταν δυναμικά για αιώνες προσαρμοζόμενη και εξελισσόμενη κάθε φορά σε νέες ιστορικές συγκυρίες.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Το έργο αναπτύχθηκε σε διαδοχικές φάσεις ξεκινώντας από τον εντοπισμό και τη συστηματική έρευνα και οργάνωση του αρχειακού υλικού, όπως η αποδελτίωση των βασικών πληροφοριών της αλληλογραφίας (αποστολέας, τόπος αποστολής, παραλήπτης, τόπος παραλαβής, χρονολογία) και η καταχώρηση τους σε Εxcel και στη συνέχεια η μεταφόρτωση στην πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα Ηeurist.

Η αποδελτίωση και επεξεργασία του αρχείου των Αδελφών Γερούση επέτρεψε την ανάδειξη της λειτουργίας ενός μεσαίου εμπορικού οίκου με οικονομική δραστηριότητα σε μία ευρεία γεωγραφική ζώνη, που περιλάμβανε μερικά από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου, συγκεκριμένα την Σμύρνη, την Ερμούπολη, την Τεργέστη και την Πάτρα (1823-1845) στην κρίσιμη περίοδο της συγκρότησης του ελληνικού κράτους. Αρχείο Αδελφών Γερούση, IIE/EIE, 1561 λυτές εμπορικές επιστολές, 1823-1845.

H αποδελτίωση και επεξεργασία του αρχείου του Ηλία Εφέσιου επέτρεψε την αποκατάσταση της δικτύωσης ενός μεσαίου εμπορικού οίκου που είχε ως έδρα την Καλαμάτα και δικτυωνόταν στη Νότια Πελοπόννησο, την Τύνιδα και την Μάλτα κυρίως την περίοδο 1830-1861.
Αρχείο Ηλία Εφέσιου, ιδιωτική συλλογή, 1059 λυτές εμπορικές επιστολές, 1830-1861.

H αποδελτίωση και επεξεργασία της εμπορικής αλληλογραφίας του Θεμιστοκλή Μαρίνου παρουσιάζει ένα ευρύ εμπορικό δίκτυο με βάση τη διακίνηση και εκμετάλλευση της παραγωγής λαδιού από το νησί της Λέσβου στο τέλος του 19ου αιώνα. Διαγράφεται ένα ευρύ και πυκνό δίκτυο αγορών στη Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και στην Αίγυπτο.
Αρχείο Θεμιστοκλή Μαρίνου, ιδιωτική συλλογή, 1756 εμπορικές επιστολές (αντίγραφα επιστολών από τρεις Κώδικες/Κατάστιχα), 1884-1887, 1891-1898.

Εντοπισμός, αποδελτίωση και επεξεργασία μέρους του διάσπαρτου σε διαφορετικές συλλογές προσωπικού αρχείου του εμπόρου Αλέξανδρου Κοντόσταυλου. Η συγκεκριμένη αλληλογραφία καλύπτει ένα ευρύ γεωγραφικό ορίζοντα (Μάλτα, Λιβόρνο, Λυών, Λονδίνο, Τεργέστη, Βιέννη, Κέρκυρα, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Σύρος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Χαλκίδα κ.ά.).
Συγκρότηση σώματος αρχειακών πηγών του Αλ. Κοντόσταυλου, 1277 εμπορικές επιστολές-καταχωρήσεις, 1821-1854 (Βιβλιοθήκη Ωνασείου, Κατάστιχο εξερχομένων επιστολών και Γενικά Αρχεία του Κράτους-Κεντρική Υπηρεσία, Μικρές Συλλογές Τμήμα Αρχείου Αλέξανδρου Κοντόσταυλου με κωδικό Κ83α και Κ83β, Κ83γ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Κατά την αποδελτίωση των τεκμηρίων, καταχωρήθηκαν οι βασικές πληροφορίες των επιστολών, δηλαδή αποστολέας/είς, παραλήπτης/ες, τόπος αποστολής, τόπος παραλαβής, χρονολογία αποστολής. Όπου η σχετική πληροφορία είναι δυσανάγνωστη ή δεν δηλώνεται στο τεκμήριο, τότε σημειώνεται ως «Άγνωστο» στο αντίστοιχο πεδίο της Βάσης.